ساز تنبک را بشناسید
تانباکو را می‌توان یکی از کامل‌ترین و فنی‌ترین سازهای کوبه‌ای دنیا دانست که نقش مؤثری در گروه دارد. امروزه نواختن تک بیت نیز رواج یافته است. در این مقاله به معرفی این ساز می پردازم.
لمس لمسی
نمادهای تنبک را در کهن ترین تمدن های ایران می توان یافت. اسناد تاریخی زیادی وجود دارد که نشان از وجود این سلاح در تمدن های باستانی مانند عیلام و ساسانیان دارد. سپس وجود این ساز در دوره قاجار نشان دهنده تداوم تنبک در فرهنگ موسیقی منطقه از گذشته تا به امروز است.
شواهد این گفته را می توان در کتاب هایی چون «ارزش هزاره موسیقی ایرانی» یا «موسیقی مدیترانه» یافت. در مورد موسیقی ایرانی نیز مطالبی وجود دارد که در آنها به ساز تنبک و تاریخچه آن اشاره شده است:
به گفته نویسنده کتاب «هزار سال غنا در موسیقی ایران» نام تنبک در شعر ساسانی به وضوح دیده می شود. همچنین در بخش مقالات مرتبط با موسیقی اشاره شده است که نام ساز دمبک در قسمت‌هایی از کتاب پهلوی، اثری که به دوره ساسانی اختصاص دارد، آمده است. به علاوه در این زمینه وجود تانک بک مشابه امروزی در فرهنگ عیلام تایید شده است.
در اسناد تاریخی به وجود این ساز در گذشته اشاره شده است. کتاب موسیقی بین النهرین نمونه ای از یکی از این سوابق تاریخی است که با هم می خوانیم:
در هزاره اول و دوم پیش از میلاد، در آسیای مرکزی و منطقه بین النهرین، ساز برنزی شکلی به نام لی لیس وجود داشت. با توجه به مهاجرت سومری ها به بین النهرین در هزاره چهارم قبل از میلاد و ارتباط این مردمان با تمدن هایی مانند ایلامی ها، بسیاری بر این باورند که خاستگاه تنبک در تمدن های شکل گرفته در بین النهرین است.
البته تنبک در شکل کنونی خود یک ساخته نسبتا جدید است. تاریخچه تنبک به شکلی که در موسیقی معاصر ایران وجود دارد به نسل قبل از زمان حاضر یعنی دوره قاجار برمی گردد. اولین آثار موسیقایی موجود با ساز تنبک مربوط به دوره قاجاریه است. سازی با جلوه های صوتی پیشرفته در مقایسه با سازهای کوبه ای دیگر.
تنباکو کانا توتون
شاید عجیب باشد، اما هنوز نظر واحدی در این مورد وجود ندارد. برخی از نوازندگان از جمله بهمن رجبی می گویند که نام اصلی این ساز تنبک است و تنها با حروف تشکیل دهنده این ساز یعنی حرف «ن» جلوی حرف «ن» ساخته شده است. که م». ب».. مانند آنچه در تلفظ کلمه شنبه اتفاق افتاد.
گروهی دیگر از نوازندگان معتقدند واژه تمبک به اشتباه در بین مردم رواج پیدا کرده است و نحوه صحیح تلفظ نام این ساز تمبک است. این گروه بر این باورند که تمبک نام خود را از بازی «تم» و «بک» وام گرفته است.
نوعی طبل
تون بک بسته به نوع ساخت و اجزای سازنده انواع مختلفی دارد که در ادامه بیشتر با آنها آشنا خواهیم شد:
مخزن یک تکه
امروزه این مدل تن در بین نوازندگان کمیاب است و به ندرت ساخته می شود. دلیل این امر همانطور که از نامش پیداست یک تکه چوب است که در ساخت ساز استفاده می شود. پس از اینکه یک تکه چوب به طبل تبدیل شد، پوست روی آن کشیده شده و ساز آماده استفاده است. بدیهی است که این روش ساخت بسیار سخت و زمان بر خواهد بود. بنابراین امروزه به ندرت از این نوع تجهیزات استفاده می شود.
مخزن چند قسمتی
این نوع نیز مانند مدل یک تکه از چوب و چرم ساخته شده است. اما چیزی که ساخت را آسان می کند چند تکه بودن آن است و برای ساخت تنبک از چند تکه چوب استفاده شده است.
تنباکو فیبری
تنبک فیبر را می توان از انواع تنبک نسبتا مدرن دانست. ساخت این مدل راحتتر از مدل چوبی است اما کیفیت آن پایین تر است. در واقع به دلیل نوع ابزار و مواد به کار رفته در ساخت این ساز، کیفیت صدای کمتری نسبت به چوب و چرم دارد.
تانک های ترکیه
ترکیب سبکی و سادگی تولید مدلی است که این نوع تانک را بهتر از سایر مدل ها کرده است. این نوع تونبک که از تکه های چوب یا خرده های چوب اصلاح شده زیادی تشکیل شده است نسبت به انواع دیگر راحت تر ساخته می شود و وزن آن نیز کمتر است.
اجزای این ساز کوبه ای در طول زمان دستخوش تغییراتی شده است. در واقع تنبک در اصل از خشت بوده و به تدریج چوب و فلز به ساختمان آن اضافه شده است. پس از طی مراحل مختلف و بررسی کیفیت صدا، در حال حاضر از چوب به عنوان بهترین ماده برای ساخت تنبک استفاده می شود و بیشتر تنبک های موجود از چوب ساخته می شوند.
مانند بسیاری از سازها، برای ساخت تنبک از چوب توت یا افرا استفاده می شود. درست است به عقیده بسیاری از سازندگان، گردو به دلیل مقاومت و استحکام بالا بهترین چوب برای تهیه تنبک است. آموزش پیانو در کرج
این ساز کوبه ای از قسمت های مختلفی تشکیل شده است که در این قسمت به آنها می پردازیم:
بدن
بزرگترین جزء از نظر حجم تنه است استوک معمولاً چوبی و باز است شیارهای موجود در بدنه تون بک مانع از لیز خوردن ساز از دست نوازنده در حین اجرا می شود. این قسمت از دستگاه بسته به نوع و ابعاد کلی تنبک معمولاً بین 18 تا 22 سانتی متر قطر دارد.
یک سوراخ بزرگ
این قسمت از ساز با چرم پوشیده شده و قطر بیرونی آن حدود 30 سانتی متر است. قطر مرکز این دایره توخالی 25 سانتی متر است.
کمی باز کن
همانطور که از نام آن پیداست ابعاد این سوراخ بسته به نوع تنبک از 18 تا 22 سانتی متر کوچکتر است.
فاصله بین دو تخته 45 سانتی متر در نظر گرفته شده است.
نفیر یا گردن
وقتی از بیرون به آن نگاه کنیم، گلوی تنبک ساختاری استوانه ای دارد. اما داخل این قسمت مخروطی است. گلو را می توان واسطه ای بین دهانه کوچک و بدنه ساز در نظر گرفت.
تری
همانطور که قبلا ذکر شد، دهانه بزرگ مخزن با چرم پوشانده شده است. پوست بز اغلب برای ساختن چرم استفاده می شود. البته سوتین‌های کوچکتر اغلب از چرم نازک‌تر و سایزهای بزرگ‌تر از چرم ضخیم‌تر استفاده می‌کنند.
یادداشت تنباکو
برای نواختن تنبک باید سه قسمت ساز را به خوبی بشناسید و در این سه قسمت صدف، دهانه اصلی و تنه واقعا مهارت را به کار ببرید.
یک نوازنده مبتدی باید در مرحله اول روی پوست تمرکز کند، زیرا بیشتر تکنیک های مرحله اول تمرین تنبک در قسمت پوست است. پوسته از قسمت اصلی تشکیل شده است: مرکزی (سر)، وسط، جانبی (پشت). آموزش موسیقی ویولا کرج
وقتی به این علامت برخورد کردید به این معنی است که باید نت را با انگشتان دست راست خود بنوازید: ˄
هر زمان که با این نماد روبرو شدید، برای پخش نت به انگشتان دست چپ خود نیاز دارید: ˅
همچنین لازم به ذکر است که برای نواختن تنبک به ده انگشت نیاز دارید.